top of page
Post top
Foto van schrijverFenja Günther

Ruimtelijke Gamechanger in Groningen: De Lutherse Kerk en de Smart Zone

Genesteld in het hart van Groningen, tussen de bruisende Vismarkt en de winkelstraat Gedempte Zuiderdiep, kan men de voormalige schuilkerk van de Lutherse gemeenschap. Niet gelijk herkenbaar vanaf de straatkant als kerk, belichaamt dit gebouw  de evoluerende functie van historische ruimten binnen moderne steden. Oorspronkelijk ontworpen als verscholen gebedshuis, heeft de kerk sindsdien een transformatie ondergaan die de dynamiek van  het gebruik van stedelijke ruimte weerspiegelt. Naast dat het gebouw nog steeds het hart vormt van de Groningse Lutherse gemeenschap, doen de zalen, met hun prachtige akoestiek, tegenwoordig ook steeds vaker dienst voor allerlei cultuurevenementen. Door ruimte te bieden aan diverse functies past het helemaal dat pal tegenover de Lutherse kerk sinds juni 2023 de eerste Smart Zone van Groningen ligt. Zowel de kerk als de straat tonen dat multifunctioneel ruimtegebruik de komende decennia een belangrijke hoeksteen voor stedelijke inrichting gaat vormen. 



Evolutie van Gebruik

Gebouwd in de 17e eeuw, een periode waarin het lutherse geloof officieel verboden was maar werd gedoogd door het Groningse stadsbestuur, kreeg de kerk een onopvallende portiek. Pas in de 19e eeuw werd het gebouw voorzien van een neoklassieke gevel en een sierlijke zwaan, die duidelijk het religieuze doel markeerde. Binnen worden bezoekers begroet door een prachtig interieur met twee orgels, ingewikkelde houtsnijwerken en een aparte Lutherzaal in de traditionele Amsterdamse stijl, naast andere waardevolle aspecten om te ontdekken.


Naarmate de samenleving evolueert, verandert ook de functie van onze gebouwen. In Nederland is ongeveer een op de vier kerken herbestemd voor culturele evenementen. De Lutherse Kerk is wat dat betreft geen vreemde eend in de bijt en organiseert niet alleen zondagsdiensten, maar ook bruiloften, uitvaarten, diners, yogasessies, symposia, boeklezingen, muziekfestivals en meer. Ondanks de diverse functies die de kerk nu huisvest, blijft er één gemeenschappelijke deler: de behoefte om samen te komen. Nu ruimte schaarser wordt, bieden kerken een unieke kans om grote groepen mensen te huisvesten, in het geval van de Lutherse kerk tot 200 mensen. De geschiedenis van het gebouw geeft bovendien elk culturele evenement een extra dimensie en draagt bij aan de ervaring van de bezoekers. 



Een kijkje achter de schermen

Het organiseren van zo'n gevarieerd programma heeft veel voeten in de aarde. Friso de Boer, de Verhuurcoördinator van de kerk en een geboren Groninger, coördineert alles; van hapjes en drankjes tot het licht en geluid. Friso zorgt ervoor dat elk evenement soepel verloopt. Met een programma zo veelzijdig als dit, variëren de bestellingen ook drastisch. “Als het een klassiek concert is, dan weet ik wel gewoon dat  ik het pinapparaat  links kan laten liggen. Dat is allemaal contant geld.”, zegt hij, en wanneer het een indie songwriter contest is, moet hij zorgen dat hij genoeg bier in huis heeft. Boven op de versnaperingen komen allerlei  technologische leveringen de kerk binnen. Van mengpanelen tot orgels, extra stoelen of de instrumenten voor de musici. Het is een logistieke puzzel.


De logistieke uitdagingen worden niet gemakkelijker gemaakt door de locatie van de kerk, aan de smalle Haddingestraat. In het verleden veroorzaakten leveringen aanzienlijke weg opstoppingen op waar zowel bewoners als voorbijgangers zich aan frustreren. Vrachtwagens moesten, bij gebrek aan laad & los plekken, noodgedwongen de eenrichtingsstraat blokkeren. Auto's begonnen zich vervolgens achter de levering op te stapelen, toeterend en klagend. Wanneer, zoals in het geval van een begrafenis, een kist plechtig de kerk werd binnengedragen, wil je dat dit in vrede en waardigheid gebeurt in plaats van dat “alles zo snel mogelijk” moet worden gedaan om verdere congestie te voorkomen.



En toen kwam de Smart Zone... 

De introductie van een Smart Zone voor de kerk is een Gamechanger geweest. Twee parkeervakken recht tegenover de kerk werden getransformeerd tot Smart Zone. Buurtbewoners konden zo de parkeervakken nog steeds gebruiken mits ze een reservering maken, terwijl de Lutherse kerk de ruimte kan reserveren voor haar leveringen. Friso kan nu alle leveringen van tevoren coördineren en ze over de dag kan spreiden op basis van wanneer de ruimte vrij is. Sommige chauffeurs komen al om 5 uur 's ochtends, anderen midden op de dag en de meeste artiesten laden pas laat in de nacht hun instrumenten weer in. Door Coding the Curbs app hoeft Friso niet meer bij elke levering nauwgezet te coördineren met zijn collega’s - hij weet dat de Smart Zone gegarandeerd vrij is voor de leveringen om in alle rust te kunnen laden en lossen. Sommige van de leveringen regelen inmiddels ook zelf de boeking, of doen een check-in als ze aankomen. De leveranciers van de kerk zijn  echter niet de enigen die gebruikmaken van de Smart Zone; de  wijnboetiek verderop in de straat, de organist en bewoners met bakfiets maken dagelijks gebruik van het systeem. Zo wordt de ruimte gedeeld op basis van wie het wanneer nodig is. Het op zonne-energie werkend Smart Sign toont iedereen een duidelijk bezettingsschema en via automatische handhaving middels kentekenregistratie wordt misbruik voorkomen. Werken met de Smart Zone en Coding the Curbs-boekingssysteem is voor Friso's dagelijkse planning “het nieuwe normaal” en hij kan zich niet voorstellen terug te gaan naar de oude manier.


Dit Smart Zone succesverhaal maakt deel uit van een bredere beweging naar een efficiënter en flexibeler gebruik van stedelijke ruimte. Waarom zou parkeren, laden en lossen en recreatie in een statische ruimte moeten gebeuren, gebonden aan starre regels die leiden tot congestie en onderbenutting wanneer een dynamisch, boekbaar systeem zich kan aanpassen aan de uiteenlopende behoeften van de gemeenschap? Het is een andere manier van denken over hoe we onze stedelijke ruimtes toewijzen - niet alleen voor beter verkeersbeheer maar voor een leefbaardere, levendige stad. Deze innovatieve aanpak bij de Lutherse Kerk aan de Haddingestraat gaat niet alleen over het beheren van logistiek; het gaat over het heroverwegen van hoe onze stedelijke omgeving de mens beter  kan dienen. Terwijl de kerk haar deuren blijft openen voor nieuwe  activiteiten, staat ze symbool voor het potentieel voor onze stedelijke ruimtes om te evolueren op manieren die aan onze veranderende behoeften voldoen en onze gemeenschap dichter bij elkaar brengen.


Benieuwd naar de evenementen in de Lutherse kerk? Check hier het programma. In de laatste week van Augustus is de kerk ook weer onderdeel van het Noorderzon festival, een echte hoogtepunt in de regio.

Comments


bottom of page